the anthropocene index

W rozmowach o facylitacji, ale także w ogólnych refleksjach nad tym, w jaki sposób usprawniać komunikację między ludźmi często pojawia się kwestia formy i treści. Wiemy co chcemy przedyskutować, ale nie mamy pomysłu na to jak to zrobić. Emocje rosną, kiedy trudno jest się porozumieć, a dodatkowo ktoś jeszcze rzuca hasło: "Skupmy się na temacie, a nie na formie wypowiedzi", co w wielu przypadkach oznacza, że osoba nie ma ochoty / nie potrafi w danym momencie / nie ma przestrzeni na to, żeby zająć się procesem wspólnego działania, czy relacjami w grupie. Ktoś może także czuć presję dotyczącą "dowiezienia" konkretnego rezultatu i czuć się przytłoczona dodatkowym zadaniem, które polega na zaprojektowaniu drogi dojścia do rozwiązania.

Treść określa nam zadania, które mamy wykonać, problemy, które chcemy rozwiązać i tematy, które pragniemy przedyskutować. Jest ona ujęta w agendzie spotkania i ujawnia się w wypowiedziach osób. Treść wydaje się być o wiele bardziej uchwytna niż proces. Często o wiele łatwiej jest nam określić jej ramy, ponieważ poświęca się jej więcej czasu i uwagi niż procesowi. Wyobraźmy sobie, że zaczynamy spotkanie z jasno określoną treścią, ale nie informujemy grupy o metodach, narzędziach, procedurach pracy, które będą wykorzystywane w jego trakcie. Ta droga nie gwarantuje szybkiego dojechania do celu, ale jak się dociśnie pedał gazu to można to zrobić. Tylko jakim kosztem? Czy będzie bezpiecznie? Co zobaczymy po drodze? Czy się lepiej poznamy i odpowiemy na swoje potrzeby? Czy wszyscy dojadą? Czy na mecie nie okaże się, że to nie było to miejsce, do którego chcieliśmy dojechać? Ważne jest to, żeby pamiętać o tym, że nawet jeżeli nie zaczniemy mówić o procesie i zajmować się nim, on i tak pozostanie on w tle i będzie działał tak samo mocno. Będzie wpływać na dynamikę grupy, sposób porozumiewania się i ogólny klimat spotkania, motywację do pracy i poczucie satysfakcji, efektywność i zaangażowanie.

Treść dotyczy zagadnień, które odpowiadają na pytanie "co?":

- zadania chcemy wykonać

- tematy chcemy przedyskutować

- problemy chcemy rozwiązać

- decyzje chcemy podjąć

- cele chcemy określić

Proces dotyczy zagadnień, które odpowiadają na pytanie "jak?":

- metody, których chcemy użyć

- narzędzia,

- zasady, które chcemy ustalić

- sposób interakcji między osobami

- dynamika grupy

- ogólny klimat spotkania

Organizatorzy i uczestnicy spotkania są ekspertami w jego treści, a facylitator/ka jest strażniczką procesu. To ona proponuje metody, narzędzia i procedury, które mogą być wykorzystane w danym kontekście. Ich wybór podlega dyskusji i adaptacji do potrzeb grupy. Bens przestrzega nas przed tym, żebyśmy nie myśleli o facylitator(k)ach jako osobach, które są ciepłe wobec innych oraz empatyczne, ale ich kompetencje są rozmyte i właściwie nie wiadomo po co uczestniczą w spotkaniach. Facylitator/ka ma w swoim arsenale zestaw struktur, technik i narzędzi, które potrafi zastosować w odpowiednim kontekście.

Tekst powstał na podstawie książki Ingrid Bens, Facilitating with Ease! Core Skills for Facilitators, Team Leaders and Members, Managers, Consultants, and Trainers, 2012